چندي پيش که در حال مطالعه روي قوانين کشورها در حوزه فضاي آنلاين بودم، از ميزان سختگيري ساير کشورها در حوزه استفاده و حتي دسترسي به اينترنت و فضاي آنلاين شگفت زده شدم و به ميزان مسووليت پذيري آنها در قبال افکار عمومي کشورهايشان احسنت گفتم. نکته قابل تامل اين بود که اين حجم از سختگيري و وضع قوانين براي حضور و استفاده از اينترنتي است که به آن ملي مي‌گوييم و براي اينترنت جهاني نبود؛ يعني آنها در حوزه اينترنت ملي نيز دقت نظرهاي لازم را دارند.
وايمکس نيوز- آنچه سبب نگارش اين يادداشت شد يادآوري و تذکر دوباره در باب ضرورت وجود اينترنت ملي است و اينکه بگويم پديدآورندگان اين فضاي بي حد و مرز جهاني، خود نسبت به ضرورت امنيت و حفاظت از شهروندانشان آگاه هستند و اينترنت ملي دارند، اما موضوعي با اين درجه از اهميت آن‌هم در فضاي به شدت رسانه اي و آنلاين امروز، در کشور ما به توپي بين دستگاه ها و گرايش‌هاي مختلف فکري تبديل شده که خروجي آن نيز آسيب شهروندان است.
البته جدا از کندي حرکت مسوولان در اين زمينه، شايد سابقه ذهني ناخوشايندي در برابر برخي واژه‌ها مانند واژه "ملي" و نگراني از قطع اينترنت در کشور يا محدوديت دسترسي‌ها باعث واکنش‌هايي از سوي استفاده کنندگان از اينترنت شد و شايد همين نگراني نيز بر اصل کار سايه افکنده باشد.
اينجا جايي است که مسوولان بايد با شفاف سازي و رسانه‌ها با بسط و توضيح موضوع، ضرورت هاي اين مهم را به افکار عمومي يادآور شوند تا داشتن شبکه ملي اطلاعات به جهت برکاتي که براي شهروندان دارد، هرچه زودتر به خواستي عمومي نيز تبديل شود.
شبکه ملي اطلاعات يعني چه؟
شبکه ملي اطلاعات که با نام‌هاي ديگر اينترنت ملي، اينترانت ملي ايران و شبکه ملي اينترنت نيز شناخته مي‌شود، پروژه‌اي براي توسعه شبکه زيرساخت امن و پايدار ملي در ايران است. طبق تعريف مصوب در تبصره 2 ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي «شبکه ملي اطلاعات کشور، شبکه‌اي مبتني بر قرارداد اينترنت (IP) به همراه سوئيچ ها و مسيرياب‌ها و مراکز داده‌اي است، به صورتي که درخواست هاي دسترسي داخلي و اخذ اطلاعاتي که در مراکز داده داخلي نگهداري مي‌شوند به هيچ‌وجه از طريق خارج کشور مسيريابي نشود و امکان ايجاد شبکه‌هاي اينترانت و خصوصي و امن داخلي در آن فراهم شود.»
از ويژگي‌هاي اين شبکه ملي، فراهم کردن امکان دسترسي پرسرعت، کاهش قيمت استفاده از خدمات شبکه و پهناي باند و افزايش امنيت اطلاعات کاربران است.
اين شبکه که بر اساس برنامه پنجم توسعه به عنوان اصلي‌ترين زيرساخت اطلاعاتي و ارتباطي کشور در نظر گرفته شده است، در بر گيرنده اهداف راهبردي زير در حوزه هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي است:
* فراگيري خدمات الکترونيک شامل خدمات عمومي مانند دولت الکترونيک و افزايش بهره وري
* کاهش وابستگي به شبکه اينترنت و توانايي اعمال مديريت حداکثري بر دسترسي به آن
* گسترش محتواي ايراني اسلامي و بالا بردن سواد ديجيتال
* افزايش کسب و کار ديجتال و توسعه سهم ICTدر اقتصاد و استفاده از آن به عنوان موتور محرک توسعه
* افزايش امنيت و قابليت اطمينان فضاي ديجيتال
براساس اين قوانين و اهداف آن در طراحي شبکه، اتصال از خارج از کشور به سايت‌هاي داخلي با محدوديتي مواجه نمي‌شود و همچنان اتصال کاربران خارج از کشور به سايت‌هاي داخلي نيز برقرار است.
تاريخچه شبکه ملي اطلاعات در کشور
اواخر سال 1384 بود که بحث شبکه ملي اينترنت در کشور با هدف کاهش وابستگي به شبکه جهاني اينترنت مطرح و همان سال هيات دولت مقرر کرد که شبکه ملي طي سه سال به بهره برداري برسد و طراحي هاي کلي شبکه نيز انجام شود. سال بعد از آن نهاد مسوول در اين زمينه مرکز تحقيقات مخابرات تعيين شد و سال‌ها بعد هيات دولت برنامه‌هاي عملياتي راه‌اندازي و بهره‌برداري اينترنت ملي را تصويب کرد. با توجه به الزامات سند چشم انداز بيست ساله در سال 1389 موضوع شبکه ملي اينترنت با نام جديد شبکه ملي اطلاعات به صورت جدي تر مطرح شد، به طوري که کليات موضوع در ماده 46 برنامه پنجم توسعه مطرح و تصويب شد، اما متاسفانه خروجي کار با تاخير مواجه شده است.
نگاهي به وضعيت ساير کشورها
اساسا عنوان زيرساخت ملي اطلاعات را اولين بار ال گور - سناتور آمريکايي - مطرح کرد که هدف آن در لايحه «تضمين استمرار رهبري ايالات متحده در پردازش با کيفيت بالا» عنوان شد و در ذيل آن، از ايجاد امکاني سخن به ميان آمده بود که چيزي بيش از صرف ادوات فيزيکي (بيش از دوربين‌ها، اسکنرها، کي بردها، تلفن‌ها، ماشين‌هاي فکس، رايانه‌ها، سوييچ‌ها، ديسک‌هاي فشرده، نوارهاي ديداري و شنيداري، کابل، سيم، ماهواره‌ها، خطوط انتقال فيبر نوري، شبکه‌هاي مايکروويو، سوئيچ‌ها، تلويزيون‌ها و پرينترها) باشد و گستره انتقال، نگهداري، پردازش و نمايش صدا، داده‌ها و تصاوير به کار مي‌رود. اين شبکه شامل گستره وسيعي از کارکردهاي تعاملي، خدمات متناسب با کاربر و پايگاه‌هاي داده چند رسانه‌اي بود که به طريقه‌اي خنثي نسبت به فناوري به هم متصل شده، به طوري که ترجيحي براي هيچ صنعتي نسبت به ديگري ايجاد نکند.
بعد از آن بسياري از کشورهاي ديگر نيز در اين راستا يعني داشتن شبکه ملي اطلاعات گام برداشتند که نمونه بعدي آن کره جنوبي است که رتبه اول سرعت اينترنت جهان را در اختيار دارد. اين کشور در دهه 1990 پروژه شبکه ملي پرسرعت را اجرا کرد و 80 درصد پهناي باند اين کشور داخلي است. يعني شبکه اي دارد که بي نياز از ارتباطات خارجي، 80 درصد ارتباطاتش، داخل خود کشور به گردش در مي‌آيد. چين و انگلستان نيز در اين زمينه طرحي مشابه کره جنوبي را اجرايي کردند.
بعد از افشاگري‌هاي اسنودن بسياري ديگر از کشورها نيز به فکر تحقق مفهوم شبکه ملي اطلاعات در خاک خود افتادند. به طور نمونه گاردين در تاريخ اول نوامبر 2013 اعلام کرد که به دنبال افشاگري‌هاي ادوارد اسنودن در زمينه جاسوسي سازمانهاي اطلاعاتي آمريکا و انگليس از اطلاعات صنعتي و نقض حريم خصوصي شهروندان کشورهاي ديگر، تفکيک ترافيک داخلي از ترافيک خارجي در دستور کار بسياري از کشورهاي دنيا قرار گرفته است. به عبارت ديگر کشورهايي همچون آلمان و برزيل به دنبال آن هستند که تدابيري اتخاذ کنند که داده‌هايي که مبدأ و مقصدشان خود اين کشورهاست از داخل خود اين کشورها عبور کند تا از مبادي و محل‌هايي که سازمان اطلاعات آمريکا در آنها به جاسوسي مي‌پردازند.
صدر اعظم آلمان گفته است که در ديدار خود با رئيس جمهور فرانسه پيشنهاد ساخت شبکه ارتباطي اختصاصي اروپايي را براي جلوگيري از جاسوسي آمريکا مورد بحث قرار مي‌دهد. به گفته آنگلا مرکل با ايجاد اين شبکه، ايميل‌ها و ساير اطلاعات اروپا از مسير آمريکا عبور نخواهد کرد.
کشور هند نوعي از شبکه ملي اطلاعات را با نام شبکه ملي دانش داراست. نام‌گذاري شبکه ملي دانش هند از آن جهت است که جمع آوري اطلاعات منتج به دانش مي‌شود.
در کشور برزيل شبکه‌اي با عنوان شبکه سلامت وجود دارد. رئيس جمهور برزيل گفته است که بايد يک شبکه کاملا بومي براي خودمان ايجاد کنيم. وي حتي معتقد بود داشتن ديتاسنتر (مرکز داده) براي خود به تنهايي کافي نيست و حتي بايد راهي براي استفاده نکردن از تجهيزات سوئيچ و روتر سيسکو نيز پيدا کنيم. (سيسکو يک توليدکننده بزرگ تجهيزات شبکه در آمريکا است.)
در پايان بايد يادآور شد از آنجايي که مرغ همسايه همواره براي بخشي از افکار عمومي ما غاز بوده است و هر آنچه آنها انجام دهند چون خارجي ها انجام داده‌اند پس حتما خوب است قلمداد مي شود، بايد گفت بسياري از کشورها يا شبکه ملي اطلاعات دارند يا در حال ايجاد آن هستند و کمي بيش از حرف و شعار به آن توجه کرده‌اند، چرا که به اهميت مصون سازي شهروندانشان آگاهند.
نبايد فراموش کنيم که امروز ديگر نفت نيست که مولفه قدرت محسوب مي‌شود، بلکه اين "ديتا" يا "اطلاعات" است که نشانه قدرت محسوب مي شود. ما با نداشتن شبکه ملي اطلاعات به قدرتمند شدن ساير کشورها در برابر خودمان از طريق دسترسي بدون قيد و شرطشان به اطلاعات ايراني‌ها از طريق اينترنت جهاني کمک کرده‌ايم.
مسوولان محترم! مساله شبکه ملي اطلاعات از نان شب واجب تر است. مردم عزيز! هيچ تغييري در ميزان دسترسي‌هاي شما به فضاي اينترنت ايجاد نمي‌شود. فقط شما در محيطي امن تر حضور خواهيد داشت. به نتيجه رسيدن هرچه سريع تر شبکه ملي اطلاعات را تبديل به يک خواست ملي کنيم.
منبع:ايسنا